بحران محیط زیست

تغییرات منفی حاصل از فعالیت های انسانی مانند صنعتی سازی بی رویه، بهره برداری ناپایدار از منابع طبیعی مانند قطع درختان و جنگل زدایی و یا برداشت بی رویه از منابع آبی، که منجر به تغییرات اقلیمی، آلودگی هوا، آب و خاک و نابودی گونه های جانوری و منابع طبیعی می شود باعث ایجاد بحران های زیست محیطی متعددی شده که سلامت ساکنان کره زمین را تهدید می کند. به عنوان مثال ذوب شدن یخ های قطبی که در اثر گرمایش جهانی اتفاق افتاده است، یک بحران زیست محیطی است که بقای گونه های جانوری چون پنگوئن و خرس قطبی را تهدید میکند؛ از طرفی دیگر پیش بینی میشود در آینده ای نه چندان دور وضعیت زندگی و سکونت ساکنان مناطق ساحلی در سراسر جهان تحت تاثیر این پدیده قرار گیرد. بحران های زیست محیطی یکی از مهم ترین و جدی ترین مشکلات در دنیای امروز به شمار می رود که در ادامه به بررسی برخی از مهم ترین بحران ها می پردازیم.

کشاورزی پایدار

امروزه در مجامع علمی و محافل سیاست‌ گذاری حرکت به سمت پایداری، در پاسخ به تهدیدات زیست محیطی ناشی از رفتارهای نادرست انسانی در طی سالیان گذشته تا به امروز بسیار مطرح است. پایداری و تاب آوری بدان معناست که در هر زمینه ای، به نحوی رفتار شود که ضمن پاسخ به نیازهای انسان های امروزی، نیازهای نسل های آینده نیز در نظر گرفته شود و امکان استفاده از منابع برای آنها نیز باقی بماند.
در همین راستا، در طی سالیان گذشته کشاورزی پایدار با تعریف استفاده از روش ‌هایی که ضمن حفظ محیط  زیست، تولید مواد غذایی و رفاه انسان ‌ها را نیز تضمین بکند بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. افزایش جمعیت جهانی نیاز به تولید بیشتر غذا را افزایش داده است و استفاده از روش‌های سنتی کشاورزی باعث آسیب به منابع طبیعی، آلودگی محیط زیست و کاهش تنوع زیستی شده است. در مقابل، کشاورزی پایدار با استفاده از تکنولوژی‌های مدرن و شیوه‌های بومی به دنبال بهینه‌ سازی تولیدات کشاورزی و حفظ محیط زیست است.
راه‌حل‌ های کشاورزی پایدار
کشاورزی پایدار به عنوان راه‌ حلی برای این چالش‌ ها پیشنهاد شده است که شامل سه بعد اصلی است
زیست‌ محیطی: با استفاده از شیوه های کشاورزی پایدار، کیفیت خاک، آب و هوا حفظ شده و منابع طبیعی مانند آب و خاک کمتر تخریب می شوند.
اقتصادی: کشاورزی پایدار باید از نظر اقتصادی برای کشاورزان سود آور باشد تا بتواند در طولانی مدت ادامه پیدا کند.
اجتماعی: بهبود کیفیت زندگی کشاورزان و جوامع روستایی از اهداف کشاورزی پایدار است

بحران های زیست محیطی 

بحران های زیست محیطی شامل موارد زیر است:

گرمایش زمین 

گرمایش زمین در چند سال اخیر به یکی از موضوعات داغ در سراسر جهان تبدیل شده است. افزایش دما، تغییرات اقلیمی و تغییر الگوهای بارش که باعث بروز سریع تر برخی بلایای جوی نظیر خشکسالی، وقوع بارش های سیل آسا و افزایش سطح تراز دریاها، از عواملی هستند که گرمایش زمین علت به وجود آمدنشان شده است. همچنین دانشمندان می گویند گرمایش زمین باعث تشدید سونامی ها و طوفان های استوایی، شدت گرفتن موج گرما، ذوب دائمی یخ های قطبی، از بین رفتن جنگل های آمازون و تسریع روند ششمین انقراض جهانی می شود. یکی از تاثیرات بسیار مهم این روند، بر روی کشاورزی، مهمترین منبع تامین غذای انسان ها و در نتیجه بروز نگرانی ها درباره امنیت غذایی و تنوع زیستی هستند.

آلودگی هوا

امروزه عمده تامین انرژی به منظور استفاده از خودروها، انجام فعالیت های صنعتی و ... از منبع سوخت های فسیلی، باعث تولید گاز های گلخانه ای، افزایش دما و همچنین افزایش غلظت آلاینده‌ ها و آلودگی هوا و در نتیجه به خطر افتادن سلامتی انسان ها به دلیل مشکلات تنفسی، افزایش احتمال ابتلا به بیماری های سرطانی و ... میشود. 

آلودگی آب 

دفع پسماند های صنعتی، کشاورزی و فاضلاب شهری به داخل دریاچه ها و رودخانه ها، ایجاد تغییرات انسانی در مسیر رودها نظیر احداث سد و یا ساخت ساختمان در حریم پهنه های آبی، باعث کاهش کیفیت آب شده و به سبب بروز تغییرات شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی در آب حیات آبزیان و انسان ها را به خطر می اندازد. همچنین باعث اسیدی شدن اقیانوس ها میشود که  باعث انقراض بسیاری از گونه های جانوری در آینده میشود.

نابودی جنگل ها

جنگل زدایی برای کشاورزی، استخراج منابع و توسعه شهری منجر به کاهش تنوع زیست محیطی و افزایش انتشار گاز کربن دی اکسید در جو و در ادامه تشدید گرمایش جهانی میشود.

تخریب تنوع زیستی 

انقراض گونه ها به دلیل تخریب زیستگاه ها، شکار بی رویه، تغییرات اقلیمی و آلودگی، مسئله تهدیدی جدی برای ثبات اکوسیستم ها و خدمات آن ها به انسان ها است. این بحران به طور مستقیم بر امنیت غذایی و کشاورزی پایدار تأثیر می گذارد و می تواند باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی و تخریب منابع طبیعی شود.

چالش‌های کشاورزی جهانی

همانطور که پیش تر اشاره شد، کشاورزی در سراسر جهان با چالش‌ های زیادی از جمله تغییرات اقلیمی، رشد سریع جمعیت و تخریب زیست‌ بوم‌ ها روبرو می باشد. تغییرات اقلیمی الگوهای بارش را تغییر داده و بلایای طبیعی همچون سیل و خشکسالی را افزایش داده است که این امر تاثیر منفی بر عملکرد فعالیت های کشاورزی و برداشت محصولات به اندازه کافی دارد. از دست دادن تنوع زیستی نیز از جمله دیگر تهدیدهای کشاورزی است.

 تکنولوژی ‌های نوین در کشاورزی پایدار

کشاورزی پایدار از تکنولوژی‌ های نوینی مانند کشاورزی دقیق (precision farming)، استفاده از داده‌ های بزرگ  (Big Data)، پهباد ها و تصویرهای ماهواره ‌ای برای بهینه‌ سازی مصرف منابع و افزایش بهره‌ وری استفاده می ‌کند. این تکنولوژی‌ ها به کشاورزان کمک می‌ کند تا با دقت بیشتری تصمیم ‌گیری کنند و به کاهش هدر رفت منابع و افزایش تولید کمک می‌ کنند.

کشاورزی ارگانیک و شیوه‌های کشاورزی بومی

کشاورزی ارگانیک یکی از رویکرد های مهم در کشاورزی پایدار است که استفاده از کود ها و سموم شیمیایی را محدود کرده و به جای آن از کود های طبیعی و تناوب کشت برای بهبود کیفیت خاک و محصولات استفاده می‌ شود. همچنین، روش‌ هایی مانند جنگل ‌داری کشاورزی (agroforestry) و کشاورزی بدون خاک (hydroponics) از جمله دیگر شیوه ‌های پایدار هستند که به حفظ تنوع زیستی و کاهش مصرف آب کمک می ‌کنند.