نشاء گیاه کوچکی است که در محیط و شرایط خاص که به آن خزانه نیز گفته می شود، ابتدای زندگی خود را می گذراند و بعد از آن که زمین، شرایط آب و هوایی آماده شد به زمین منتقل می شود. نشاء ها سالم و عاری از آفات و بیماری ها است. این نشاء ها در روش سنتی در شاسی پرورش داده می شوند که هنوز هم بعضی از باغداران از این روش استفاده می کنند، اما در روش های جدیدتر و مدرن تر نشاء، در محل های گلخانه، تونل های لاستیکی و غیره پرورش داده می شوند. نشاء نسبت به بذرهایی که به طور مستقیم در زمین کاشته می شوند، رشد سریع تری خواهند داشت. این اتفاق به این دلیل است که نشاء، قبل از کاشت در زمین، شرایط مناسب برای رشد را داشته است و اولین مراحل رشد خود را گذرانده است. همچنین قبل از کاشت در زمین کشاورزی، در برابر آفات و بیماری ها مقاوم تر شده است
یکی از محبوب ترین دسته های نشا، نشا سبزیجات است که در هر فضایی قابل کشت است، از گلدان گرفته تا باغچه های بزرگ.
مزایا و معایب نشاکاری
در این فرایند، معمولاً بذرها به شیوه‌های مختلفی مثل کاشت در ظروف کشت، یا تکثیر غیرجنسی، مثلاً تقسیم شاخه و غیره، پرورش داده می‌شوند. این محیط کنترل شده باید شامل تمام شرایط عالی برای گیاه باشد مانند شرایط نوری، دما، رطوبت، تهویه هوا و تغذیه مناسب. این شرایط باعث می شود تا گیاه در مرحله اولیه رشد خود، بهترین نشاء در بهترین شرایط را برای ریشه‌زنی، جوانه‌زنی و رشد اولیه داشته باشند و گیاه سالم تر و مقاوم تری به وجود بیاید. در واقع رشد تا زمان انتقال به زمین کشت، در محیطی محصور مانند گلخانه و با حفظ شرایط مساعد محیطی باید انجام می گیرد و بعد از انتقال مدتی لازم است ابتدا در محلی با شرایط نزدیک به محیط نهایی تطبیق یابد.
مزایا و چالش های نشا کاری
هدف از نشا کاری در شرایط گلخانه در واقع تضمین شرایط بهتر و بهبود عملکرد محصولات است. زمانی که برای تولید محصولی، قيمت دانه بالا باشد، استفاده از آن ها، هزينه ی پایین تر و مطمئن تری است. توليد موفق نيازمند ابزار كنترل دما و نور، مديريت كارآمد آفات و امراض، و اقدامات بهداشتی است، همچنین نیروی کار کاربلد و مناسب. سن مناسب جهت انتقال به زمین به نوع آن گیاه بستگی زیادی دارد. برای مثال برخی از گیاهان مثل خیار و گوجه را می توان با نشاء های بسیار جوان نیز کاشت. ولی برخی دیگر از گیاهان مثل سیب زمینی و لوبیا را باید با نشاء های مسن تر کاشت تا آن محصول نهایی کیفیت بالایی داشته باشد. یکی از فواید کشت سبزیجات به وسیله نشا این است که سبزيجات حاصل از نشا را می توانیم زودتر از کاشت که به وسیله دانه انجام شده، برداشت نماییم. البته باید در نظر داشت که انواع گياهان مختلف، تفاوت زيادی در وفق پذيری با نشا كاری دارند. از مزایای و معایب نشاکاری می توان به چند مورد زیر اشاره کرد :
| مزایا | معایب |
| صرفه جویی در مصرف بذر | نیاز به تجهیزات بالا و گران دارد |
| یکنواختی بیشتر در محصولات | هزینه بالاتر پرورش در زمین |
| زود رس تر بودن محصولات | عدم پاسخ دلخواه بعضی گیاهان به شرایط نشاکاری |
| جلوگیری بیشتر از مبتلا شدن گیاه به آفات و بیماری | نشاء، زمان بیشتری برای رشد نیاز دارد |
| کنترل بیشتر بر سلامت و تغذیه گیاه |
زمان مناسب برای نشا کردن
زمان مناسب به نوع آن گیاه مد نظر شما بستگی دارد. معمولا کاشت در بهار یا پاییز صورت می گیرد. در بهار، دمای هوا کاملا برای نشاء مناسب است و می‌تواند به سرعت رشد کند. در پاییز دمای هوا هنوز کمی گرم می باشد و گیاهان فرصت کافی برای رشد و نمو را دارند. زمان انتقال به زمین اصلی زمانی می باشد که گیاه شما رشد کافی را کرده باشد و بتواند شرایط محیطی زمین را تحمل نماید. اصولا زمانی که گیاه دارای 2 الی 3 برگ واقعی باشد، آماده انتقال به زمین اصلی می باشد و می توانید طبق نکاتی که در ادامه میگوییم نشاء را به زمین انتقال دهید. در نشاکاری، انتخاب نوع نشاء و شرایط کشت آن نیز بسیار پر اهمیت است. در کشورهایی که شرایط آب و هوایی مناسب برای کشت محصولات زراعی وجود دارد، نشاکاری به عنوان روشی برای کاهش خطر از دست دادن محصول به دلیل شرایط نامساعد آب و هوایی نیز به کار می‌رود.
نگهداری و مراقبت از نشاء
کاشت و نگهداری نشا یکسری نکات مهم دارد که هنگام نگهداری از آن ها باید به این نکات توجه کافی داشته باشید، تا نشاء بهترین بازدهی را برای شما داشته باشد :
- آبیاری مناسب : به آبیاری منظم ودقیق نیاز دارد. آبیاری باید به گونه ای انجام شود که خاک آن همیشه مرطوب باشد.
- نور : باید در مکانی قرار دهید که نور کافی دریافت کند.
- دمای مناسب : برای رشد خود به دمای کافی نیاز دارد. دمای مناسب برای رشد نشاءها معمولاً بین 17تا 26 درجه سانتیگراد می باشد.
- بسترکشت مناسب : نشاء معمولا به یک بسترکشت که زهکشی خوبی دارد نیازمند است. باید آب را به خوبی عبور دهد، این امر باعث می شود که از پوسیدگی ریشه ها جلوگیری شود و همچنین باعث می شود که اکسیژن بیشتری به ریشه گیاه برسد.
چگونه نشاء را بکاریم؟
- کاشت مستقیم در زمین : در این روش در زمین کشت صورت می گیرد و بعد از به بلوغ رسیدن، در گلدان ها و یا پلاستیک ها قرار داده می شوند تا آماده فروش شوند. این روش برای گیاهانی که به جابجایی حساسیت دارند توصیه نمی شود.
- کاشت در سینی‌نشا یا گلخانه : در این روش از نشاءکاری، بذرها را در سینی نشاء می کارند و بعد از زدن جوانه و رشد اولیه گیاه، آن ها را به محل اصلی که در نظر گرفته اند منتقل می نمایند.
محل پرورش نشاء
پرورش این محصول می تواند روش بسیار عالی و خوب برای شروع زودهنگام باغبانی و افزایش شانس موفقیت شما باشد، چراکه با شروع به این کار، می توانید گیاهانی را انتخاب نمایید که کاملا طبق نیازهای شما باشد و از سلامت و کیفیت آن ها نیز اطمینان داشته باشید.
. بسترکشت باید سست و همچنین دارای زهکشی مناسب باشد. برای بستر می توانید از مخلوطی که دارای پرلیت می باشد استفاده نمایید زیرا این محصول باعث می شود که بستر کشت شما زهکشی مناسب تری داشته باشد.
روش مقابله با بیماری‌های نشا
رعایت بهداشت محیط : مکانی که نشاء در آن کاشته می شود می بایست بهداشتی باشد، چرا که وجود موارد آلوده و مضر باعث وارد شدن آسیب به گیاه جوان می شود.
آبیاری اصولی : انجام آبیاری دقیق و اصولی یکی از مهم ترین اقداماتی است که باید برای جلوگیری از بیماری هایی مثل قارچ انجام داد. برای مثال، آبیاری گیاه در شب باعث خیس ماندن آن و در نهایت شکل‌گیری قارچ و کپک می شود. در نتیجه آبیاری در روز پیشنهاد می شود.
خرید نشاء چه نکات مهمی دارد؟
خرید نشاء یکی از مراحل مهم در کشاورزی و باغبانی می باشد. در خرید بهتر است به چند نکته توجه شود ، در زیر به برخی از آن ها اشاره شده است :
-نوع : قبل از خرید نوع گیاهی را که قصد کاشت آن را دارید معلوم کنید زیرا برخی از گیاهان مثل گوجه فرنگی و خیار به نشاء نیاز دارند، در صورتی که برخی دیگر از گیاهان مثل لوبیا و نخود به صورت مستقیم در بسترکشت کاشته می شوند.
-از خرید نشاء از فروشندگان نامعتبر و بی نام و نشان خودداری کنید.
-کیفیت : نشاء باید سالم و عاری از بیماری و آفات باشد.
-سن : نشاء باید سن مناسبی برای کاشت داشته باشد. که درباره اهمیت این موضوع در بالاتر صحبت شد.
-بررسی شرایط نگهداری
-ظاهر : نشاء های سالم دارای برگ های سبز و شاداب، ساقه های محکم و ریشه های قوی می باشند. برگ های نشاء ها به هیچ عنوان نباید زرد، سوخته یا دارای هرگونه لکه باشند. همچنین ساقه ها ها باید محکم و بدون شکستگی باشند.
قیمت نشاء به چه چیزهایی بستگی دارد ؟
قیمت نشا به چند مورد بستگی دارد که از مهم‌ترین آن ها می‌توان به نوع مواد اولیه، کیفیت ، وضعیت بازار و تقاضا اشاره کرد. به برخی از دلایل دیگر در زیر پرداخته ایم :
- فصل : قیمت نشا در فصل‌های مختلف سال می تواند متفاوت باشد. در فصل‌هایی که مناسب کاشت است، قیمت نشاء معمولاً بیشتراست.
- نوع محصول : از آنجایی که نشاء انواع مختلفی دارد،مثل نشاء سبزیجات، نشاء صیفی‌جات، نشاء درختان و درختچه‌ها. قیمت نشاء هر نوع محصول با توجه به هزینه‌های تولید آن می تواند متفاوت باشد.
- سن : سن محصول نیز یکی از عوامل مهمی می باشد که بر قیمت تأثیر دارد. نشاءهای بالغ قیمت بالاتری دارند. این به این دلیل است که نوع بالغ ریشه های قوی تری دارند و می توانند به راحتی در زمین اصلی ریشه بگیرند. قبل از خرید نشاء باید به سن آن توجه داشته باشید.
- کیفیت : یکی از عواملی که در قیمت تاثیر دارد، کیفیت آن است. نوع خریداری شده اگر دارای کیفیت خوبی نباشد، محصول نهایی بی کیفیتی را هم به ما می دهد، پس هنگام خرید حتما به کیفیت آن توجه داشته باشید.
